ŹRÓDŁA / KWIATY / Nr 4/86

storczyki w ogrodzie

W Polsce rośnie około 40 gatunków storczyków. Są one objęte ochroną gatunkową i zbieranie ich z naturalnych stanowisk jest zabronione. Co więc można poradzić osobom pragnącym posiadać w ogrodzie storczyki? Mamy dwie możliwości: pierwsza to wymiana roślin, druga to zakup w wyspecjalizowanych placówkach.

W moim ogrodzie od wielu lat rosną i kwitną różne storczyki, ciesząc oczy bogactwem form kwiatów. Ponadto pięknie i subtelnie pachną. Co prawda jest z nimi trochę kłopotu, zwłaszcza w momencie sadzenia, ale później ich pielęgnacja jest prosta. Trzeba jednak pamiętać, że każdy gatunek ma nieco inne wymagania, których znajomość oraz spełnienie jest podstawowym warunkiem powodzenia uprawy.
Marzeniem prawie wszystkich miłośników roślin jest posiadanie najpiękniejszego z naszych rodzimych storczyków - o b u w i k a (Cypripedium calceolus). W Europie rosną one przeważnie w miejscach półcienistych, w ziemi próchniczej i na podłożu wapiennym. Rośliny dorastają do 30 cm wys., mają jasnozielone, szerokie, podłużne, fałdowane liście i duży, piękny, złotobrunatny kwiat. Obuwiki nie znoszą wręcz sąsiedztwa roślin o mocnym systemie korzeniowym.
Najlepszą porą sadzenia jest wiosna. Najodpowiedniejsza mieszanka ziemi to dobrze przeleżała ziemia bukowa z domieszką torf, małej ilości ziemi rodzimej i gruzu wapiennego, np. starego tynku lub drobno potłuczonego wapnia. Obuwiki mnożymy wiosną przez podział starszych, dobrze rozrośniętych kęp.
Bardzo podobny do naszego rodzimego obuwika, choć niższy, jest Cypripedium acaule. Ma dosyć duże owalne liście i kwiaty o barwie zielonkawo-czerwonej lub różowe z fioletowo żyłkowaną warżką. Wymaga ziemi jak obuwik, ale bez dodatku wapnia.
Dla mnie najpiękniejszy jest Cypripedium reginae. Dorasta do 60 cm, ma duże, podłużne pofałdowane liście (w młodości pokryte włoskami) i ogromne, dwubarwne, piękne kwiaty karminowo-różowe. Storczyk ten powinien rosnąć w miejscu wilgotnym. Rozrasta się silnie, potrzebuje dużej powierzchni. Wymaga ziemi z łąki bagiennej z domieszką torfu i małych kawałków odleżałej kory i piasku (nie znosi wapnia). Może, niestety, zmarznąć podczas zimy, dlatego przygotowanie miejsca ma duże znaczenie. Wiosną wymaga dużo wilgoci.
Ponadto lubię Cypripedium parviflorum, przyjemnie pachnący wanilią. Bardzo ciekawa jest budowa jego kwiatów, bo długie czerwone płatki są śrubowato skręcone nad pięknie wydęta złotożółtą warżką. Gatunek ten dobrze rośnie w ziemi złożonej z dobrej liściówki z dodatkiem ziemi wrzosowej i piasku. Dla wszystkich tych storczyków najlepsze jest zaciszne miejsce, w cieniu wyższych krzewów o mało ekspansywnym systemie korzeniowym. Na glebie ciężkiej będzie potrzebny dobry drenaż, a w każdym przypadku dostatecznie głęboka warstwa specjalnie przygotowanego podłoża. (około 40 cm). Rośliny rozsadzamy wczesną wiosną w momencie, kiedy pączek jest jeszcze mały, a sadzimy je tak, żeby wystawał z ziemi (z bryła korzeniowa).
Bardzo trudno jest dobrać storczykom "towarzystwo". Najlepiej wyglądają przy niskich różanecznikach, małych, słabo rosnących paprociach, pelnikach, primulach itp. Zabezpieczenie ich przed zimą polega na przykryciu gałązkami stroiszu.
Wiosna, gdy minie niebezpieczeństwo przymrozków, okrycie zdejmujemy. Jeszcze uwaga: chrońmy storczyki przed ślimakami, które je bardzo lubią.

Mając już pewne doświadczenie, możemy pokusić się o wprowadzenie do uprawy gruntowej storczyka Bletilla striata. Ma on liście "mieczykowate", długie, pełzające, "irysowate" kłącza i wysoką łodygę (ok. 50 cm), na której wyrasta 5-7 kwiatów o czystej amarantowej barwie, choć bywają też odmiany o kwiatach białych. Bletilla wymaga miejsca słonecznego, ale chronionego przed zbytnim upałem. Ziemię lubi zasobna, z dużą domieszką gruboziarnistego piasku i okruchów wapiennego gruzu. Wymaga też bardzo dobrego drenażu, zapewniającego szybki odpływ wody: Kłącza sadzi się wiosna na głębokość 10 cm. Sąsiadami Bletilla powinny być rośliny słabo rosnące, np. trawy. Podczas wzrostu Bletilla potrzebuje dużo wody i niezakwaszonego podłoża. Przed zimą można rośliny wykopać i przechować w miejscu suchym lub dobrze przykryć je bardzo grubą warstwą suchych liści, a na wierzch dać folię. Rośliny dzielimy bardzo delikatnie, by nie uszkodzić oczek. Miejsca dzielenia zasypujemy mielonym węglem drzewnym.

Niezwykle piękne są rodzime storczyki leśne i łąkowe, np. Orchis purpurea rosnący na słonecznych, zadrzewionych miejscach, o kwiatach z zewnątrz ciemnoczerwonych, a wewnątrz jasnofioletowych, lub Orchis militaris, o kwiatach różowych z delikatnym purpurowym żyłkowaniem i stożkowatym kwiatostanie, maleńki storczyk Orchis morio, który rozwija swe kwiaty bardzo wczesną wiosna; czy oszałamiająco pachnący podkolan biały (Platanthera bifolia). Jest to bardzo delikatny i dekoracyjny wieloletni storczyk leśny (o wys. 20-30 cm), z dwoma podłużnymi bulwami, białymi kwiatami i o charakterystycznych liściach.

Pamiętajmy o tym, że te piękne i coraz rzadsze rośliny, rosnące w naturalnym środowisku, narażone są na zagładę przez rozwój cywilizacji, dlatego nigdy nie wolno nam skusić się na ich przenoszenie do swoich ogrodów.

Bożena Stawikowska z Józefowa k. Warszawy

Tekst pochodzi z kwartalnika Kwiaty 4/86 i został opublikowany za zgodą Redakcji.

Przypominamy!!!! Wszystkie storczyki w Polsce są prawnie chronione i pozyskiwanie ich z naturalnych stanowisk jest zabronione i karalne, natomiast posiadane rośliny muszą mieć świadectwo pochodzenia.